Słówka "no" i "not" sprawiają problemy przy nauce języka angielskiego, bo chociaż oba służą do tworzenia przeczeń, ich sens i sposób użycia jest inny. Słowa te nie mogą być stosowane zamiennie, a w każdym razie nie bezpośrednio.
Spis treści:
- Przeczenie "not"
- Przeczenie "no" i "none"
- Kiedy użyć "no", kiedy "not"?
1. Przeczenie "not"
1.1. Z czasownikiem posiłkowym lub modalnym
Przeczenie "not" jest przysłówkiem, umieszczanym po czasowniku i zmieniającym sens tego czasownika na przeciwny. Służy zatem do budowy zdań przeczących, albo do tworzenia zaprzeczeń czasowników. Może być stosowany bezpośrednio z czasownikami posiłkowymi ("be", "have", "do"):
I am not a little girl.=Nie jestem małą dziewczynką.
I am not sorry.=Nie żałuję.
It is not an orange.=To nie jest pomarańcza.
She is not coming with us.=Ona z nami nie idzie.
He has not seen his family.=On nie widział swojej rodziny.
Zamiast czasownika posiłkowego można też zastosować czasownik modalny (np. "can", "could", "will", "would", "shall", "should", "may", "might").
I can’t swim.=Nie umiem pływać. / Nie mogę pływać.
We can’t walk. It’s too far.=Nie możemy iść piechotą. To za daleko.
She will not change her mind.=Ona nie zmieni zdania.
1.2. Z czasownikiem innym niż posiłkowy lub modalny
Jeśli jednak zdanie nie zawiera czasownika posiłkowego ani modalnego - do zdania musi być dodany czasownik posiłkowy w celu utworzenia przeczenia, np. w czasie Simple Present - czasownik "do". Wówczas czasownik posiłkowy przejmuje formę osobową, a czasownik główny jest w swojej formie podstawowej. Zatem w 3-ciej osobie liczby pojedynczej czasownik posiłkowy (a nie czasownik główny) będzie miał formę 3-ciej osoby l.p.: "does", a słówko "not" jest umieszczane między czasownikiem posiłkowym a czasownikiem głównym.
She does not speak English. (nie: She does not speaks English)=Ona nie mówi po angielsku.
He does not read books. (nie: He does not reads books)=On nie czyta książek.
Jeśli czasownik "have" występuje w zdaniu w znaczeniu "mieć", a nie jako czasownik posiłkowy - też wymaga dodania czasownika posiłkowego.
He does not have children.=On nie ma dzieci.
I do not have the book.=Nie mam tej ksiazki.
1.3. Formy skrócone z przeczeniem not
W mowie potocznej wyrażenie "does not" bywa często skracane do "doesn't", a "do not" to "don't" - czyli 2 wyrazy są ze sobą sklejone, a apostrof ' zastępuje niemą (niewymawianą) literę "o".
She doesn't speak English.=Ona nie mówi po angielsku.
You don't read books.=Nie czytasz książek.
Zatem przeczenie jest często skracane do "n't", jednak nie wolno tego stosować z czasownikiem "to be" w formie "am" ani z czasownikami modalnymi "may", "might". Zamiast tego można skrócić czasownik "to be": is do formy 's, am do 'm, are do 're
I’m not allowed to go out. (nie: I amn’t allowed to go out)=Nie wolno mi wyjść.
We may not see you later. (nie: We mayn’t see you later)=Nie możemy się z wami później zobaczyć.
W przeczeniach z czasownikiem "to be" w formiach is i are możliwe są zatem 2 wersje skrócenia. Po rzeczowniku lub frazie rzeczownikowej skrócone przeczenie łączy się z czasownikiem:
The programme isn’t ready.=Program nie jest gotowy.
The girls aren’t here yet.=Dziewczyny jeszcze nie przyszły.
Po zaimkach osobowych stosuje się skrócenie czasownika:
It ’s not printed yet.=To jeszcze nie jest wydrukowane.
They ’re not coming.=Oni nie przychodzą / One nie przychodzą.
W zawierających przeczenie pytaniach i formułach pytających w 1-szej osobie z zaimkiem "I" stosujemy formę "are" zamiast "am":
Aren’t I lucky?=Czyż nie jestem szczęściarzem?
I’m right, aren’t I?=Mam rację, nieprawdaż?
1.4. W pytaniach zawierających przeczenie
W pytaniach zawierających przeczenie stosujemy przeczenie "not" lub jego skrócenie (konkatenację) "n't", przy czym w języku potocznym stosuje się "n't" doklejone na końcu czasownika posiłkowego lub modalnego:
Doesn't she speak English?=Czy ona nie mówi po angielsku?
Why haven’t you eaten anything?=Dlaczego nic nie zjadłeś?
Weren’t you listening?=Czy nie słuchałeś?
Doesn’t Hellen like you?=Czyż Helena Cię nie lubi? / Przecież Helena Cię lubi?
Natomiast w wypowiedziach oficjalnych lub dobitnych, stanowczych - "not" jest przeniesione za podmiot i nie może się skleić z czasownikiem posiłkowym lub modalnym:
Does she not speak English?=Czyż ona nie mówi po angielsku?
Were you not listening?=Czyżbyś nie słuchał?
Does Hellen not like you?=Czy Helena Cię nie lubi? / Czyżby Helena Cie nie lubiła?
1.5. W pytaniach oznaczających wybór
Dając komuś wybór między zrobieniem czegoś, a nie zrobieniem - stosuje się spójnik "or" ze słówkiem "not" - samo "not" zastępuje wówczas czasownik wraz z przeczeniem:
Are they coming today or not?=Przychodzą dziś, czy nie (przychodzą)?
Are you going to apologise to me or not?=Masz zamiar mnie przeprosić, czy nie?
Fraza "or not" jest także stosowana po słowach "if" lub "whether" przy wyrażaniu pewnego kontrastu:
He always spoke the truth whether it was popular or not=Zawsze mówił prawdę, niezależnie czy się to podobało czy nie.
1.6. W zdaniach rozkazujących zawierających przeczenie
W mowie potocznej w trybie rozkazującym najczęściej stosuje się formy skrócone. Podobnie przy zakazach w formie hasła:
Don’t be an idiot!=Nie bądź idiotą!
Don’t open the oven door until the cake is cooked.=Nie otwieraj piekarnika zanim ciasto nie będzie upieczone!
Don’t drink and drive!=Piłeś - nie jedź!
Przy bardziej formalnych zakazach czasem stosuje się formę pełną:
Photos: do not bend.=Zdjęcia, nie zginać. (Na opakowaniu fotografii.)
Do not turn off your computer without shutting down properly.=Nie odcinaj zasilania komputera zanim nie zostanie prawidłowo wyłączony.
Czasem w trybie rozkazującym, w języku potocznym można po "don’t" dodać zaimek "you" dla zwiększenia mocy zakazu:
We’re getting divorced. Don’t you dare tell anyone!=Rozwodzimy się. Ani się waż komukolwiek powiedzieć!
W krótkiej odpowiedzi zawierającej przeczenie można użyć samego wyrażenia "don’t" zamiast całego zdania:
Shall I ask Mum to help? --- No, don’t. She’s too tired.=Czy mam poprosić mamę o pomoc? -- Nie, nie rób tego. Ona jest zbyt zmęczona.
1.7. Przed przysłówkiem
Przysłówek przeczący "not" może negować też sens innego przysłówka:
The car is not very fast.=Ten samochód jest nie bardzo szybki. / Ten samochód nie jest bardzo szybki.
Not surprisingly, the hotel was ugly=Nie było zaskoczeniem, że hotel był brzydki. / Bez zaskoczenia, hotel był brzydki. (W języku polskim nie ma formy, która dokładnie odpowiadała by zaprzeczeniu słowa "surprisingly", które samo oznacza "zaskakująco", "zadziwiająco", "o dziwo".)
1.8. W krótkich odpowiedziach z czasownikiem lub przysłówkiem
Samodzielne przeczenie "not" może zostać użyte w krótkich odpowiedziach dotyczących procesu myślowego, wyrażonego czasownikami np. "be afraid", "guess", "hope":
Will I see you tomorrow, Romeo? --- Oh, Juliet, I’m afraid not.=Romeo, czy zobaczymy się jutro? --- Och, Julio, obawiam się, że nie.
Will he have to go to hospital? --- I hope not.=Czy on będzie musiał iść do szpitala? --- Mam nadzieję, że nie.
Jednak z czasownikami "think", "believe", "expect" należy raczej zastosować czasownik posiłkowy "do". Mogą być one być stosowane bez czasownika posiłkowego w tekstach literackich lub bardzo oficjalnych, ale nie w codziennym użyciu.
Is it going to rain? --- I don’t think so.=Czy będzie padać? --- Nie wydaje mi się.
Did John come here this morning? --- I don’t believe so. Ask Tom.=Czy Jan przyszedł dziś rano? --- Nie wierzę w to. Spytaj Tomasza.
Słówo "not" może być też użyte w celu udzielenia krótkiej odpowiedzi z użyciem przysłówka wyrażającego jakiś stopień pewności, np. "certainly", "probably", "hopefully":
Is it going to rain? --- Probably not.=Czy będzie padać? --- Prawdopodobnie nie.
Is that true? --- Certainly not=Czy to prawda? --- Z pewnością nie.
1.9. Przed imiesłowem i bezokolicznikiem
Słówko "not" stosujemy przed czasownikami w formie gerund (czyli z końcówką -ing w znaczeniu imiesłowu przysłówkowego):
Not knowing what to say, he closed the door.=Nie wiedząc co powiedzieć, zamknął drzwi.
"Not" stosujemy także z bezokolicznikiem. Może być wówczas umieszczane albo przed słówkiem "to" (desygnujacym bezokolicznik), albo między "to" a formą podstawową czasownika - chociaż niektórzy angliści ten drugi sposób uważają za błędny:
She tried not to offend people.=Starała się nie obrażać ludzi.
She wanted to stay there, to not think, to not be afraid.=Chciała tam zostać aby nie myśleć, aby się nie bać.
1.10. Przed zaimkami
Słówko "not" może być również użyte przed zaimkiem osobowym albo wskazującym. Zależnie od kontekstu, sens takiego zdania może być różny:
Not me.=Nie ja. / Nie mnie.
Not that woman.=Nie ta kobieta. / Nie tą kobietą.
1.11. Z wykrzyknikami, przysłówkami pytającymi, przymiotnikami, liczebnikami
Są sytuacje, gdy można "not" użyć przed innymi słowami:
Not okay=Nie w porządku
Why not?=Dlaczego nie? / Czemu by nie?
Are you ready? --- Not quite=Jesteś gotów? --- Nie całkiem.
Not suitable for children under 15.=Nie nadające się dla dzieci poniżej 15 roku życia.
It’s at eight o’clock, not nine.=To jest (to będzie) o 8:00, nie o 9:00.
1.12. Przed rzeczownikiem z przedimkiem
"Not" można też czasem użyć przed rzeczownikiem, ale wówczas rzeczownik powinien być poprzedzony przedimkiem.
Not a man saw that.=Nawet jeden człowiek tego nie widział. / Żaden człowiek tego nie widział.
Not a word was spoken.=Nie zostało wypowiedziane nawet jedno słowo.
Do you go cycling all year round? --- Not in the winter.=Czy jeździsz na rowerze przez okrągły rok? --- Zimą nie (jeżdzę).
Jeśli jest to rzeczownik niepoliczalny, przedimek zastępujemy słówkiem "any".
1.13. Gdy mowa o kontraście czy różnicy
Przeczenie "not" może zostać użyte dla wyrażenia kontrastu między dwiema częściami zdania złożonego. Traktuje się wówczas czasownik użyty w pierwszej części zdania, jakby był domyślny, a pominięty w drugiej części zdania. Jest to bardzo rzadki przypadek, bo zazwyczaj w języku angielskim czasownik należy powtórzyć w obu częściach zdania.
You can look but not touch. (You can look but you can’t touch.)=Możesz patrzeć, ale nie (możesz) dotykać.
Write the instructions in capitals but not in bold. (Write the instructions in capitals but don’t write them in bold.)=Napisz instrukcję wersalikami, ale nie pogrubionymi.
There were a few problems but not too many. (There were a few problems but there weren’t too many problems.)=Było kilka problemów, ale niezbyt wiele.
2. Przeczenie "no" i "none"
2.1. "No" jako wykrzyknik
Choć formalnie słowo "no" nie należy do wykrzykników, może służyć jako wykrzyknik oznaczający zaprzeczenie - albo samodzielny, albo jako wstęp do zdania wyrażającego sens przeciwny do pytania.
No!=Nie!
No, he is a man.=Nie, on jest mężczyzną. (A nie, na przykład, chłopcem)
Przeczenie "no" może też służyć jako wykrzyknik, będący wstępem do dłuższej odpowiedzi negatywnej:
Did you finish your homework? --- No, I didn’t finish my homework.=Czy skończyłeś swoją pracę domową? --- Nie, nie skończyłem pracy domowej.
Kiedy przecząco odpowiadamy na pytania, lub kiedy zgadzamy się z jakimś twierdzeniem zawierającym przeczenie, odpowiedź zaczynamy od "no":
Do you need anything from the shop? --- No. I went earlier, thanks.=Czy potrzebujesz coś ze sklepu? --- Nie, poszedłem wcześniej (po zakupy), dziękuję.
He’s not going to get any better? -- No. You’re right.=On nie poczuje się już lepiej? --- Nie (poczuje się). Masz rację.
2.2. Przed rzeczownikiem bez przedimka
Przeczenie "no" może być użyte w znaczeniu "żaden/żadna/żadne", "wcale", "w ogóle", "ani trochę" i w ten sposob używane częściej niż przeczenie "not". Jest wówczas umieszczane przed rzeczownikiem zarówno w liczbie pojedynczej jak i mnogiej i zastępuje przedimek. O ile zatem przedimek "a/an" oznacza "jedną sztukę czegoś policzalnego", można powiedzieć, że "no" występuje w funkcji przedimka i oznacza "zero sztuk czegoś policzalnego" lub "zerową ilość czegoś niepoliczalnego".
There are no people I recognise here.=Nie ma tu żadnych ludzi, których bym rozpoznawał. / Nie ma tu nikogo, kogo bym rozpoznawał. (Rzeczownik "people" oznacza tylko liczbę mnogą.)
She says she has no friends.=Ona mówi, że nie ma żadnych przyjaciół. (Rzeczownik "friends" jest policzalny.)
The book has no information.=Ta książka nie zawiera żadnych informacji. (Rzeczownik "information" jest niepoliczalny.)
I’ve got no time to waste.=Nie mam ani trochę czasu do stracenia. (Rzeczownik "time" w znaczeniu zasobu do wykorzystania też jest niepoliczalny.)
No decision have been made.=Nie podjęto żadnej decyzji / Żadna decyzja nie została podjęta. (Rzeczownik "decision" jest policzalny.)
No decisions have been made.=Nie podjęto żadnych decyzji / Żadne decyzje nie zostały podjęte. (Tutaj "decision" użyte w liczbie mnogiej.)
He has no children.=On nie ma (żadnych) dzieci
2.3. Przed przymiotnikiem z rzeczownikiem
Przeczenie "no" umieszcza się również przed całą frazą rzeczownikową, czyli dłuższym wyrażeniem oznaczającym rzeczownik. Na przykład, jeśli rzeczownik jest określany jakimś przymiotnikiem, przeczenie "no" umieszczamy przed tym przymiotnikiem:
The school has no bad teachers.=W tej szkole nie ma żadnych kiepskich nauczycieli.
I checked the wardrobe, but there are no red dresses.=Sprawdziłam w szafie, ale nie ma tam żadnych czerwonych sukienek.
There’s no correct address on the envelope.=Nie ma żadnego poprawnego adresu na kopercie.
2.4. W krótkich zakazach
O ile w zdaniu w trybie rozkazującym trzeba użyć przeczenia "not", to w krótkich wypowiedziach, nie będących zdaniami stosuje się przeczenie "no":
No smoking=Zakaz palenia
No playing in the street!=Nie wolno się bawić na ulicy!
No biscuits before dinner!=Żadnych ciasteczek przed obiadem!
2.5. Użycie formy "none"
Słowo "none" jest zaimkową formą słowa "no" i oznacza "not one" albo "not any" i można nim zastępować zarówno słowa policzalne jak i niepoliczalne. Może być stosowane jako dopełnienie:
My mother had two brothers. My father had none.=Moja matka miała 2 braci. Mój ojciec nie miał żadnego.
Ale może też być w funkcji podmiotu:
What reasons did he give? None.=Jakie on podał uzasadnienie? Żadne.
Jeśli słowo "none" pełni funkcję podmiotu, czasownik przybiera formę liczby pojedynczej lub liczby mnogiej, w zależności od tego do czego się odnosi.
I’m always looking for inspiration. None ever comes. - Zawsze szukam inspiracji. Nigdy żadna nie nadchodzi.
She’s always looking for ideas. None ever come.=Ona zawsze szuka pomysłów. Ale nigdy jej nie przychodzą.
Słowo "none" nie może być stosowane tam, gdzie ma oznaczać (brak) osoby "nikt/nikogo/nikomu" - zamiast tego, trzeba zastosować "no one" albo "nobody":
Luckily no one was injured (nie: Luckily none was injured) - Na szczęście, nikt nie został ranny.
Nie można stosować słowa "none" bezpośrednio przed rzeczownikiem - w takim wypadku trzeba albo użyć samo "no", albo "none of":
None of the children caused any trouble. (nie: None children ...) - Żadne z dzieci nie sprawiało kłopotów; LUB
No children caused any trouble.=Żadne z dzieci nie sprawiało kłopotów.
2.6. Uzycie formy "none of"
Wyrażenie "none of" stosuje się przed przedimkiem określonym "the", przed zaimkami wskazującymi (np. "this", "that"), przed przymiotnikami dzierżawczymi (np. "my", "your"), oraz przed zaimkami osobowymi:
None of his friends knew that.=Nie wiedział o tym żaden z jego przyjaciół.
None of it was your fault.=Nic z tego (np. co się stało) nie było twoja winą.
Nie można jednak stosować "none of" jeśli w zdaniu już wcześniej jest przeczenie. W takim wypadku uzyć nalezy słowo "any":
She doesn’t remember any of us (nie: She doesn’t remember none of us) - Ona nie pamięta nikogo z nas.
Gdy "none of" pełni funkcję podmiotu, w języku potocznym można stosować formy liczby pojedynczej lub mnogiej czasownika:
None of that surprises me.=Nic z tego mnie nie zaskakuje.
None of his novels is well written.=Żadna z jego książek nie jest dobrze napisana.
Jednak w wypowiedziach oficjalnych stosuje się raczej formy liczby mnogiej:
None of the products have been tested on animals.=Żadne z tych produktów nie były testowane na zwierzętach.
3. Kiedy użyć "no", kiedy "not"?
Jak opisano powyżej, ogólnie mówiąc, przed rzeczownikiem lub frazą rzeczownikową umieszcza się przeczenie "no". Z czasownikiem, częścią zdania lub przysłówkiem raczej stosujemy przeczenie "not".
Czasem jednak mamy wybór między jednym a drugim sposobem przeczenia.
3.1. Kiedy z rzeczownikiem użyjemy "not + a/an" a kiedy "no"?
Jeśli rzeczownik ma niestopniowalne znaczenie (tj. albo czymś może być, albo tym nie być), do wyrażenia braku przynależności do jakiegoś zbioru można użyć tylko przeczenia "not" z odpowiednim przedimkiem:
A potato is not a fruit.=Ziemniak nie jest owocem.
Przy rzeczownikach które mogą mieć pewną gradację, można użyć obu form:
It’s no secret.=To żadna tajemnica. (Tajemnica może być większa lub mniejsza, a więc ma pewną gradację.)
It’s not a secret.=To nie tajemnica. / To żadna tajemnica.
3.2. Kiedy "not + any" a kiedy "no"?
W zdaniach z przeczeniem "not" przed czasownikiem może być również dodane słówko "any", które wówczas oznacza "żaden/żadna/żadne" albo "wcale", "w ogóle nie" i jest umieszczane w zdaniu przed dopełnieniem. Jest to przypadek, gdy to samo znaczenie można uzyskać przy pomocy przeczenia "no", ale stosuje się wówczas inną konstrukcję składniową. Nie ma między nimi jednak większej różnicy:
She does not speak any English.=Ona w ogóle nie mówi po angielsku.
She speaks no English.=Ona w ogóle nie mówi po angielsku.
You do not read any books.=Nie czytasz żadnych książek.
You read no books.=Nie czytasz żadnych książek.
There aren’t any eggs in the fridge.=W lodówce nie ma żadnych jajek.
There are no eggs in the fridge.= W lodówce nie ma żadnych jajek.
3.3. W utartych zwrotach
Przeczenie "no" stosuje się w wielu utartych zwrotach języka potocznego:
Yes sure, no problem.=Tak oczywiście, nie ma problemu.
She had no idea what it was.=Nie miała pojęcia co to było.
You’ve got no chance of getting a ticket now.=Teraz nie masz żadnych szans na kupienie biletu.
W innych natomiast zwrotach stosuje się "not":
It’s not worth taking a taxi. We can walk.=Nie warto brać taksówki, możemy pójść piechotą. (Słówko "worth" jest rzeczownikiem, ale w tym zdaniu występuje jako przymiotnik.)
To jest tylko kopia!!! Autorem jest https://www.duolingo.com/profile/br0d4