Hieronder heb ik een aantal vaste uitdrukkingen opgesomd die in het Nederlands als bepaling van tijd worden gebruikt.
Over het algemeen klinken de geselecteerde woordgroepen wat gedateerd.
Dat komt doordat ze nog elementen van de verouderde naamvallen in zich dragen. Desondanks zijn ze nog steeds gangbaar.
Een enkele wordt in ambtelijke en officiële documenten vaker toegepast dan in onderlinge communicatie in het dagelijks leven.
Je zult ze hoe dan ook nog lang (hoewel niet dagelijks ) blijven tegenkomen.
Dit type woordgroepen heeft een lastige spelling. Ten, ter en te; zijn, zijner en zijnen; liggen erg dicht bij elkaar.
‘Ten einde’ betekent iets heel anders dan ‘teneinde’! Goed opletten dus.
Er bestaan overigens meestal goede alternatieven voor deze uitdrukkingen die minder stijfjes klinken. Je kunt die alternatieven echter niet zo maar onderling uitwisselen in een zin. Er zal altijd een aanpassing van de zinsopbouw nodig zijn. In de tabel wordt van iedere uitdrukking een voorbeeldzin gegeven. De alternatieven worden ook genoemd, maar zonder een voorbeeldzin. Ik daag studenten graag uit deze zelf te bouwen. Tenslotte heb ik per uitdrukking aangegeven of deze algemeen gebruikt wordt (standaard) of enkel schriftelijk of formeel.
| Bijwoord English | Alternatief Zinnen | Gebruik |
|---|---|---|
| in den beginne In the beginning | aan het begin; bij de start “In den beginne schiep God den hemel en de aarde.” | bijbels |
| indertijd back then, formerly | in het verleden; in vroegere tijd; toen; eertijds “Ik realiseer me, dat ik er indertijd nog veel meer moeite mee had dan nu.” | geschrift |
| te zijner tijd (t.z.t.) in due course | als de tijd rijp is; later (een keer; in de toekomst); als het moment ervoor gekomen is; dan “We zullen te zijner tijd andere maatregelen treffen.” | standaard |
| te allen tijde at all times | altijd; op ieder moment; voortdurend “Bij winkeldiefstal wordt te allen tijde de politie ingeschakeld.” | geschrift |
| te eniger tijd at a certain time | op enig moment; op zeker moment; op een bepaald ogenblik “Verdachte heeft te eniger tijd verklaard, in de gevangenis met K. over de dumplocatie gesproken te hebben.” | formeel |
| te bestemder tijd at the appropriate time | op de aangewezen tijd; op de juiste, vooraf bepaalde tijd; het afgesproken moment; op een gepast moment “De huidige tolheffing zal te bestemder tijd geheel komen te vervallen.” | formeel |
| ten langen leste at long last | na lange tijd gewacht te hebben; op het laatste moment; op het laatst; eindelijk toch nog; te elfder ure; op het nippertje; op de valreep “Na veel tegenslagen door storm en hoge golven en een weerbarstige bodemstructuur, werd de kabel verbinding ten langen leste met veel durf en vakmanschap hersteld.” | standaard |
| te elfder ure at the eleventh hour | op het allerlaatste moment; op een ogenblik dat het bijna te laat is; op het nippertje; op de valreep “De ondernemingsraad ging te elfder ure toch nog akkoord met de fusieplannen van de directie.” | geschrift |
| ten eeuwigen dage forever | voor altijd; voorgoed; tot in de eeuwigheid; tot in lengte der dagen “De Stichting zal ten eeuwigen dage dit landschap en het genot daarvan blijven beschermen.” | formeel |
| ten einde finalised,over | voorbij; klaar “De staking bij de postbezorgers kwam al snel ten einde”. | standard |
Geraadpleegde bronnen:
https://anw.ivdnt.org/woordenlijsten
https://taaladvies.net/vaste-combinatie ... -algemeen/
